Fecha: 06 de feb. 2006
Sección: Objetos celtibéricos
Información publicada por: crougintoudadigo
Mostrado 6.336 veces.


Chrismón Nicer Clutosi

ESTIMADOS SEÑORES DRUIDAS SALUD Y GLORIA
CROUGINTOUDADIGO, ex Pena Graña, sostiene que este debate sobre el crismón podría venir de perlas para la materia que les quiere exponer, de suma importancia para la comprensión del sistema organizativo del Noroeste.

Verán Vds. Señores Druidas: La inscripción de Vegadeo tiene, como lo vió Pena Graña, un crismón en el caso que nos ocupa entre un dibujo del sol y otro de la luna, habituales substitutos en Cristología del Alfa y de la Omega. La inscripción debe leerseL XP [Chrismón,] NICER CLUTOSI [Nicer hijo de Clutoso] “)” CARIACA [del castro Cariac] Principis Albionum[(de la Casa) del príncipe de los Albiones].
El Crismón XP, que corona el epígrafe es cristiano, y no puede ser anterior al año 314. Corresponde en realidad a un momento muy avanzado del siglo IV, sino ya del siglo V.

Este epígrafe bajo imperial, no solo por el tipo de letra, sino también por el mencionado Chrismón, cosa que no habría sido señalada por nadie, viene según lo ve Andrés Pena a tirar con un mito sobre la C en posición invertida “)”, de la que se señalaba que significando “castellum” respondía a una forma organizativa prerromana, que desaparecería a partir del tercer cuarto del siglo I, tras la concesión del ius latii por Vespasiano no ano 70, cuando se habría requerido a los peregrini (los que no eran romanos ni latinos) que en sus ciudades tuviesen o adoptasen la organización romana, es decir, que contasen con un senado y con magistrados colegiados elegidos anualmente al estilo de las ciudades romanas. Pero como las honras eran gratuitas, el principio que servía para impedir la conversión de los magistrados en funcionarios permitió mantener los resortes de la política de la ciuitas en manos de los que poseían los recursos económicos, es decir, de los que ya los tenían antes, y las cosas siguieron como estaban en el seno de las ciuitates del Noroeste.
Muchos historiadores juzgaban en 1991 –cuando Andrés Pena escribía estas lineas en Narón un Concello con Hª de seu vol ¡, pp 134ss- que los populi de la Gallaecia empezaron ahora a denominarse ciuitates, y lo interpretaban como síntoma de romanización.

La presencia del chrismón junto a este signo c en posición invertido “)” indica a las claras que el signo ni desaparecería del registro en el siglo I d.C, tras la concesión del ius latii ni desaparecería aún en el siglo IV sino ya en el s. V.

Dicho de otra forma el signo ) , es decir la letra C en posición invertida como dice Andrés Pena Grañan “nin desaparece do rexistro durante todo o Imperio, nin reflicte un cambio no sistema organizativo, e pese ao que ata agora se ven decindo ao respeto podería equivaler plenamente as expresións que, ocasionalmente, aclarándoo o acompañan "ex", "de hoc", ou coma na lingoaxe matemática "pertencente a".

Recordemos lo que a este tenor señalaba en 1995 Andrés Pena
UNHA LETRA FATAL
Os castella adoitan aparecer frecuentemente no rexistro epigráfico de certo mobiliario arqueolóxico a continuación dunha letra C en posición envorcada ), que adoitaba interpretarse como centuria (Tovar) ata que M. L. Albertos (1975:65) propuxo a lectio castrum/castellum para esta letra cunha xeral aceptación. De seren así a letra emvorcada non tería excesiva importancia por vir tras dela de novo o castelo na forma dun toponimo en ablativo sin preposición que en latín, referido a lugares de pouca importancia, ten a función dun locativo.
A letra adoita instalarse entre o TP e o castro.
TP CASTRO
Susarrus ) Aiobaiciaeco.
Limicus ) Arcuce
Cilenus ) Berisamo
(Principis Albionum ) Cariaca
Celtica Supertamarica ) Iureobriga.
En ocasións suplantando ao signo envorcado aparece a verba castellum
Ladronu(s) Dovai bra(ca)rus Castel(l)o Durbede [46] outras veces suplantada pola verba domo, arquetipo de ablativo con función locativo na gramática latina:
Clotius Clutami (f) susarru(s) domo Curunniace (CIL.III 2016); domo Lucodadiacus (CIL III 4227) [47].
Nunha ocasión aparece en ablativo a verba “domo” un termo da soberanía doméstica seguida dun xenitivo de possesor tralo signo ) envorcado.
) domo Vacoieci.
Esta ‘casa de Vacoieco’ (como a Casa dos Tenrreiro no Trasancos medieval) non era outra cousa máis que un castro da Treba dos lanciates cuio possesor chamabase Vacoeco cunha etimoloxía alusiva a posesión de vacas. Nos epígrafes funerarios o origo ou linaxe da oligarquía podese expresar da seguinte forma :

Nome propio + patronímico + nome da treba + referencia ou domiciliación + datos referentes á idade + situación da tumba + tipo da propiedade da mesma. Así
Nome: Popilius Hirsutus; Patronímico: Flavi Vendieci Filius; Territorio Político Lanciensis; Domiciliación: Domo Vacoeci; Idade do difunto: annorum XXXII; Situación da Tumba: Hic Situs Est.
Outras veces indícase só a domiciliación sen mencionarse a Treba ou, indícase a Treba sen se mencionala domiciliación.
A lectio Castelum [48] da letra fatal –como lle chamou Untermann- que na secuencia epigráfica vira as costas ostensiblemente ao topónimo en ablativo que adoito lle segue (suxeto e obxecto da cláusula) maila seren aceptada pola maioría dos autores mantén todavía boa parte da sua transitividade indemne (dende que fora lida por Tovar como Centuria) e esta capacidade que ten o signo de provocar distintas percepciones (“censum” por J. C. Bermejo) manifesta aínda disidencias serodias na suxerente lectura cognatio de A. Rodriguez Colmenero.
Cá coordenada “)” = Castellum a cuestión da comprensión do discurso epigráfico da letra envorcada parece resolta non así un problema Orwelliano (¿por qué comprendemos tan pouco a pesares da evidencia que temos?) baseado na existencia de crenzas firmemente mantidas e aceptadas a pesar de careceren de alicerces e ir contra da evidencia (a mención do castella semella innecesaria por ir explicita nun topónimo en ablativo).
Calqueira teoría da lingoaxe establece a relación entre usos e usuarios e que o discurso organizase por unha ideoloxía específica que pode ser lida dos elementos lingüisticos do texto si suplantamos ) por “castellum” a clausula “et s. )” na inscripción de Chaves: Camallus/Burni/f/hic situs /est annor. / III et s É Tarbi frater facie/ndu curavit (CIL II 2484) [49] ¿Qué significa?
Si este signo “)” -que en ocasións aparece na clausula precedido pola preposición (de contexto referencial) ex que podría ser seguida dunha verba expresiva dunha categoría social- é o mesmo castro (concebido institucionalmente como domo, casa dun dominus cos seus domestici ben instalados en cadansúa cabana e o seu dominium ben demarcado) a súa proliferación ou desaparición nos rexistros non responde a situacións novas nin incide na articulación institucional do TP e macroterritorio económico demarcado autarquico (sucesión de castros que nel se inscribe) senón que se debe a cambios de gostos das oligarquías na expresión da sua linaxe (filiación e origo), pois obviamos dicir que estes epígrafes non foron encargados precisamente aos lapicidas polos labregos.
É significativa o meu xuizo a prematura interpretación de G. Pereira Menaut e Santos Yanguas (1979) de esta letra “La entidad organizativa referida por las ) -letra c en posición invertida- parece más bien una forma de control administrativo romano y nunca una forma de organización social indígena”.
E a cuestión de como este feito se integra no discurso ideolóxico do historiador e é articulado nun discurso específico -sin excluiren os propios acontecementos que dan pé a unha interpretación- e pode ser estudiada mediante a teoría lingüística que permita estableceren formalmente si a ideoloxía que se vé esta no material da fonte ou é unha manipulación podese respostar na rectificación (1982) de G. Pereira Menaut do aserto anterior:
“La desaparición de los castella en la expresión del origo personal y la utilización de las civitates que tienen lugar a continuación supone un cambio en la organización de las comunidades índigenas. La instancia organizativa básica, la comunidad que da el origo a las personas ya no son los castella sino las civitates”.
e, en outro lugar di o sabido profesor:
“Si lo anteriormente expuesto sobre la reorganización de las civitates y de los núcleos de población es aceptable, parece que también en Gallaecia el ius latii significó una restructuración de las civitates indigenas, el abandono de sus formas ancestrales para organizarse el modo romano recibiendo con ello, naturalmente la autonomía administrativa, la städtische Autonomie para decirlo con la exacta expresión alemana (Pereira Menaut 1982:264)”.
O Territorio Político autónomo celta foi sempre antes da conquista (TREBA/TOUDO) e ata o século XII (Terra/Territorium) o punto de referencia básico dos galegos e os habitantes do N.O. penínsular, e resulta inaceptable falar dunha reorganización de que tanto gostan anticuarios e medievalistas, promovida dende fora do sistema político territorial galego, nin co Imperio, nin co regnun suevorum ni ca monarquía ‘astur’ (ANDRES PENA GRAÑA, 1991, 1995, 2004)”

CROUGINTOUDADIGO HA COLGADO UNA FOTO CON EL CALCO DE LA ESTELA DE NICER CLUTOSI EN EL ARCHIVO DE IMÁGENES DE CELTIBERIA “CHRISMÓN. NICER CLUTOSI”, NO SABE COMO BAJARLA E INSERTARLA EN ESTE ARTÍCULO ¿ALGÚN DRUÍDA LO PODRÍA HACER?

Artículos relacionados

    No hay artículos relacionados.


Poblamientos relacionados

    No hay poblamientos relacionados.


Imágenes relacionadas (Beta)

No hay imágenes relacionadas.

Volver arriba