Autor: Cossue
viernes, 04 de enero de 2008
Sección: Sobre las palabras
Información publicada por: Cossue


Mostrado 24.486 veces.


Ir a los comentarios

Cata en la documentación altomedieval del monasterio de Sobrado

Esta cata tiene por objeto echar un vistazo en la toponimia y antroponimia germánica o germanizante presente en la documentación altomedieval gallega.

Esta cata tiene por objeto echar un vistazo en la toponimia y antroponimia
germánica o germanizante presente en la documentación altomedieval gallega. La
elección de los documentos de Sobrado dos Monxes (A Coruña, pero no lejos de la
ciudad de Lugo) se debe tanto a su antigüedad como a lo amplio de la muestra.


A. Los Documentos:


Los documentos usados son uno del siglo VIII (año 787) y dieciocho del siglo
IX (años 803, 817,  818, 827, 835, 842, 858, otro de 858, 860, otro de 860,
865, 867, 870, 877, 878, 883, 887, otro de 887, 895). La mayoría de ellos son
compraventas o permutas entre particulares, pero hay también una dote o contrato
de boda, varias donaciones al patrimonio de una u otra iglesia (una de un obispo
y otra de un conde), una penitencia caída luego de juicio, y por un acto de
adulterio... Pertenecen en general al patrimonio que los fundadores del
monasterio, los condes Hermegildo  y Paterna, cedieron para su creación.


Por el interés que tienen, incluyo seguidamente los documentos del año 787 y
887. El primero se caracteriza por su antigüedad; el segundo, una dote de boda,
por recoger la antroponimia de los nobles celebrantes, pero también de los
esclavos que se entregan en la dote (10 siervos y 10 siervas, límite marcado por
las leyes visigodas). La edición es la de P. Loscertales de García de
Valdeavellano, "Tumbos del Monasterio de Sobrado de los Monjes". He
marcado en negrita la toponimia, y en negrita y cursiva la
antroponimia."


"DE CORIO in Dei nomine dominis inuictissimis ac triunphatoribus in Deum
nobis uernulos et patronos beatorum sancti Iuliani et Baselisse cuius baselica
fundata est discernitur in uilla que dicitur Palatio iusta riuulo
Pella
, territorio Auiancos. ego cliens ac pusillus cum strutum domini
seruos Froila presbiter, Leodulfus presbiter,
Pascasius clericus
cum peccatorum more depresus, in spe que sanctorum
meritis producia respiro non usquequaque disperationem deicior quem etiam teste
consciencie reatus mei criminis spe pauesco, ut ego pro uos sanctissimi martires
tandem reconciliari merear domino hac sanctorum omnium pro supplicationem uotis
hominibus implorum et ideo deuocionem stitit ut de paupertacula mea ecclesie
uestre ex uoto probrio conferre debeam, scribat scriptum est: "uouete et redite
domino Deo uestro". et ideo cum omni affectum operis ego nam de ipsa mea
deuocionem implere procuro pro remedio anime nostre concedimus et que donamus
uobis, id sunt domos que ad ipsa ecclesia sunt, thesaurum ecclesie, libros,
cruces, calices, patenas, signo, uelo ecclesie sancte et omnia propria argento
res uestito que ad ipsa ecclesia pertinet, siue et uilla prenominata que dicent
Palatio, que prehendimus de stirpe antiquo iusta riuulo Pella,
integra ipsa uilla per suos terminos antiquos ex omnique circuito, testamus illa
post parte ecclesie sancti Iuliani, pro remedio anime nostre ut presenti
die et tempore ipsa uilla et ipsa ecclesia perpetuali iuri pateat possidendas.
ea tamen uidelicet rationem seruata ut nullus homo ex inde ausus sit uendere aut
donare aut in alio loco transferre in extranea parte ausus sit set ut hic sit
pauperes Dei sacerdotes de religiosi quod in uita sancti perseuerauerint uictum
ex inde percipiant et omnia habeant perhenniter habiturum et ego ullus homo
secularium quod in uita sancta perseuerauerint uictum ex inde percipiant, et
omnia habeant perpetim habiturum. et nullus secularium hominum quod in uita
sancta {non} perseuerauerint aut seculi rem uitam deduxerint, nichil ex hoc
illis pertineat et ponam sub scripture sancte ex propinquis nostris in eadem
loco eiecerint abbatem et prendat, habeat, teneat et possideat in iuri suo dum
uita aduiscerit seculariter post Deum omnia uindicet et defendat et eiusque
successores. post obitum eius aduisserit in hanc testamentum se conpremauerit et
in timore Dei uita monastica perseuerauerit similiter faciat. quique heredum
nostrorum uel quemlibet generis hominum nostra deuotione persecutus, et in
conspectu Dei omnipotentis sit repentina et duplum pariet et ipsa uilla et ipsa
ecclesia. facta series testamenti Vº kalendas ianuarii, era DCCCa XXVa.
Froila presbiter
, Leodulfus presbiter, Pascasium
clericum
in hanc testamentum confirmamus. Vidiscleo
clericus ts., Aliuertus ts., Heliseus presbiter ts.,
Viliatus ts., Ansuetus presbiter ts., Senta
ts., Onesindus ts., Fromari ts., Abolus
ts., Cendas ts., Senor"



  • El anterior documento está datado según la Era o Era Hispánica, esto es,
    desde el año 38 antes de Cristo, que en Galicia llegó a usarse hasta el año
    1370, más o menos; por él se cede a una iglesia su patrimonio asociado: "id
    sunt domos que ad ipsa ecclesia sunt, thesaurum ecclesie, libros, cruces,
    calices, patenas, signo, uelo ecclesie sancte et omnia propria argento res
    uestito que ad ipsa ecclesia pertinet
    ", así como la villa de Palacio (Pazo),
    "que prehendimus de stirpe antiquo", esto es "en nuestra familia desde
    antiguo". Cuando hay memoria de que fueron los abuelos, se suele hacer constar
    este hecho, pero cuando la propiedad de una tierra es inmemorial simple y
    llanamente se recurre a las frases ya hechas.

  • En la antroponimia, de 14 nombres, 4 son grecolatinos (Pascasio, Heliseo,
    Abolo y Señor), y 10 son germánicos: Froila ( < proto-germánico *Fraujila "Señorito,
    Amito"), Leodulfus ( < PG *Leodulfaz "Lobo del Pueblo"), Vidiscleo ( < PG *Weitigeislaz
    "Sabio Retoño"), Alivertus ( < PG *Aliberhtaz "Totalmente Brillante"),
    Viliatus ( < PG *Wilihaþuz "Guerrero guiado por su Voluntad"), Ansuetus ( < PG
    *Answihtaz "Guerrero Divino"), Senta ( < PG *Swenþaz "Fuerte"), Onesindus ( <
    PG *Huneswenþaz "Fuerte como un oso"), Fromari (< *Frumaharjaz "Primero del
    Ejércitol, Rey"), Cendas ( < PG *Kindaz "Retoño; Estirpe"). La interpretación
    es mía, y puesto que no suele ser evidente -los germanos poseen una antigua y
    atractiva tradición de imágenes poéticas, a veces rebuscadas-, no tiene por
    qué ser la más correcta.


"KARTA DONATIONIS QUAM FECIT SISNANDUS {SPONSE SUE} DOMNE
ELDONTIE
DE UILLIS ET DE HOMINIBUS ET DE HABERE in Dei nomine. ego
Sisnandus
, tibi dulcissime sponse mee. morum future coniugis mihi
diuino munere tuum adeptus conubium et uiuendi tecum hac desideratum animo
felicem cupiens te sponsam mihi ex digna prosapia spondere malui quam dulcifluis
assensum tuum elegi, cuius in genere nobilitatis claritas pollet, et in hominum
honestatis pulcritudo clarescit forma. et ideo propter insignia tante
sollemnitatis, et tue uirginitatis intemerata pudicia elegi. donamus atque
concedimus dulcedine tue in dotis titulum decem pueros, isti sunt:
Fromarigus
, Petrus, Betotus, Recaredus,
Malulus, Feles, Marcitus, Egela,
Seuerinus, Lopellus; similiter puellas decem, iste
sunt: Teodesinda, Malucca, Egilo,
Gonza
, Rosalia, Domnina, Guncina,
Oihenia, Ansoi, Pinniola; cauallos XXi
et mula cum sella et freno ornato, equas cum sua amisso La, uaccas, centum, iuga
boum XXi, peccora, promiscua quingenta. in ornamento uel uestimento solidos CCCC;
uillas XXXa, iste sunt: in Nemitos, Generozo, Uiuenti, Caliobre, Uendabre,
Pontelia, Teoderici, Heletes cognomento Limenioni, Crendes, uillare Porcimilio;
item in Montanos, Laureda ad Sanctum Petrum, uillare Baruarios, Camba,
Uillamaiore, Gaffoni; in Presares, Idstartiloni, uillare Mandeo, Codessoso, ad
Lag{o}na ad Sancta Eolalia; in Castella, uilla Trasarici, ad ecclesiola Pinzana,
Dornellas, Cusanca, Uerduzedo, Bitolarios, Sandurci ad Gallegos, ad Castanaria
Pescoso, Indeza, Paraizu, Pastoriza, Nauego, Asma
. insuper et de omni omnino
re mea Xam portionem. qualiter hec omnia superius nominata que in tuo nomine in
dotis titulum conscribsimus uel donauimus, ex presente die et tempore
apprehendas, habeas, et teneas, et posteris nostris de pari coniugio procreatis
habitura relinquas, uel quicquid ex inde facere uel iudicare oulueris sit tibi a
me concessa potestas. si quis sane quod fieri minime credo, contra hunc factum
meum uenerit ad irrumpendum, pariat tibi omnia ipsa superius dicta duplata uel
triplata et quantum a te fuerint meliorata, et tibi perhenniter habita. facta
cartula dotis uel donationis III kalendas maii, era DCCCCa XXVa. regnante domno
Adefonso principe. Heustoca cf. [sig.],
Sisnandus
hanc dotem quam fieri uolui manu propria cf. [sig.],
Cissila
abbas cf. [sig.], Vniscus ts., Herus ts.,
Hermildus
abbas ts., Fofus ts., Gemundus ts.,
Egica ts., Fafianus ts., Sigesgundia
ts., Lucidus ts., Egica presbiter ts.,
Auolinus
ts., Aldoretus ts., Hermegildus ts.,
Breto ts., Fredenanda ts., Galendus ts.,
Ansuetus presbiter ts., Brettus ts., Froila
ts., Refulfus ts., Iunze ts., Teodemirus
ts., Gundigeua ts., Nunnilo ts., Flamula
ts., Ailo ts., Goldegodo ts., Fredenanda
ts., Uianamundus presbiter scripsit [sig.].



  • Por esta carta, Sisnando dona un décimo de su patrimonio a su futura
    esposa, Aldonza, cumpliendo por tanto con el límite legal. Otro límite legal
    es el número de esclavos que se donan, nunca más de diez hombres y otras
    tantas mujeres. De estos esclavos y esclavas, diez tienen nombre germánico,
    seis latinos, y otros cuatro nombres no son claros en su origen y etimología (Malulus?
    Malucca? Oihenia? Pinniola?).


B. La Antroponimia:


En estos 20 documentos encontramos unas 314 personas únicas (tal vez menos,
por cuanto algunos nombres se repiten sin que pueda asegurarse que se
correspondan a la misma persona; recordaré aquí que es ese momento, y en
Galicia, los antropónimos no iban acompañados de ningún tipo de apellido o
patronímico). Y estas personas emplean 244 nombres únicos, de los que 43 son
greco-latinos y cristianos, 1 vasco, 3 parecen prelatinos, sobre 23 tengo dudas
más o menos amplias, y el resto (174 si no me equivoco) son germánicos. Por otra
parte, los nombres germánicos son usados por 225 de las 314 personas (algo más
de un 70%). Esta proporción se mantiene al tomar los documentos anteriores al
850 y compararlos con los posteriores a ese mismo año, evidenciando que la
germanización de la antroponimia era ya un proceso culminado en estas tempranas
fechas.


Estos son los nombres (entre paréntesis profesión o alias de la persona; si
el nombre es masculino o femenino; posible origen de su nombre; y en que años se
documenta):


Busgalla (-; ? ;?; 835)

Elarinus (iudex; m ;g?; 818)

Emeteria (-; f ;?; 887)

Espallo (-; ? ;?; 835)

Floridia (-; f ;l?; 827)

Fofus (-; m ;l?; 887)

Genetibus (-; m ;?; 818)

Heustoca (-; f? ;?; 887)

Iunze (-; m ;?; 887)

Ivolicus (-; m ;?; 858)

Lebura (-; f ;?; 883)

Malucca (puella; f ;?; 887)

Malulus (pueros; m ;?; 887)

Nuvidio (-; m ;l?; 865)

Oihenia (puella; f ;?; 887)

Osormeus (-; m ;?; 858)

Osormeus (-; m ;?; 887)

Patruina (-; f ;g?; 867)

Pinniola (puella; f ;?; 887)

Quonimio (-; m ;?; 818)

Raiola (-; f ;?; 887)

Rindotertir (-; ? ;?; 842)

Rosalia (puella; f ;?; 887)

Varvarinus (-; m ;?; 827)

Adelfus (-; m ;germánico; 860)

Adila (-; m ;germánico; 865)

Adimirus (-; m ;germánico; 865)

Adosinda (-; f ;germánico; 842)

Adosinda (-; f ;germánico; 887)

Aeliuba (-; m ;germánico; 867)

Ailo (-; f ;germánico; 887)

Alaricus (-; m ;germánico; 827)

Alatrudia (-; f ;germánico; 887)

Aldoretus (-; m ;germánico; 887)

Alivertus (-; m ;germánico; 787)

Albarus (-; m ;germánico; 860)

Aloito (-; m ;germánico; 895)

Aloitus (comes; m ;germánico; 818)

Aloitus (diaconus; m ;germánico; 860)

Aloitus (-; m ;germánico; 887)

Aloitus (presbiter; m ;germánico; 870c)

Assemundus (-; m ;germánico; 887)

Ansila (-; m ;germánico; 818)

Ansobrida (-; f ;germánico; 860)

Ansoi (puella; f ;germánico; 887)

Ansuetus (presbiter; m ;germánico; 787)

Ansuetus (-; m ;germánico; 818)

Ansuetus (presbiter; m ;germánico; 887)

Anulfus (-; m ;germánico; 818)

Arosindus (-; m ;germánico; 835)

Aroaldus (abba; m ;germánico; 860)

Ascaricus (-; m ;germánico; 818)

Assiulfus (-; m ;germánico; 858)

Asparigus (-; m ;germánico; 803)

Atanitus (-; m ;germánico; 867)

Adaulfus (-; m ;germánico; 887)

Ataulfo (-; m ;germánico; 858)

Atruina (-; f ;germánico; 860)

Ausendus (presbiter; m ;germánico; 860)

Astaguerra (-; f? ;germánico; 818)

Ostamalus (-; m ;germánico; 860)

Ostovredus (-; m ;germánico; 895)

Ostovredus (-; m ;germánico; 858)

Astroildi (-; f ;germánico; 887)

Astrulfus (iudex; m ;germánico; 818)

Badamundus (abba; m ;germánico; 818)

Baldericus (-; m ;germánico; 818)

Baltanus (-; m ;germánico; 865)

Baltarius (-; m ;germánico; 858)

Baltarius (-; m ;germánico; 867)

Baroncellus (Alvinus; m ;germánico; 860)

Betotus (pueros; m ;germánico; 887)

Biddi (-; ? ;germánico; 842)

Cenabrida (-; m ;germánico; 860)

Cendas (-; m ;germánico; 787)

Cissila (abba; m ;germánico; 887)

Dacaredo (-; m ;germánico; 883)

Dacoi (-; m ;germánico; 858)

Daildu (-; m ;germánico; 877)

Ebregulfus (-; m ;germánico; 858)

Egela (pueros; m ;germánico; 887)

Egica (-; m ;germánico; 887)

Egica (presbiter; m ;germánico; 887)

Egilo (-; f ;germánico; 827)

Egilo (puella; f ;germánico; 887)

Eldontia (-; f ;germánico; 887)

Emmarius (presbiter; m ;germánico; 842)

Ermegildus (-; m ;germánico; 887)

Hermegildi (-; m ;germánico; 858)

Hermegildo (-; m ;germánico; 877)

Hermegildus (-; m ;germánico; 887)

Ermesenda (-; f ;germánico; 887)

Hermiari (-; m ;germánico; 860)

Hermildi (-; f ;germánico; 835)

Hermildus (abba; m ;germánico; 887)

Ermoricus (-; m ;germánico; 858)

Erugio (-; m ;germánico; 877)

Ervigio (-; m ;germánico; 803)

Fafianus (-; m ;germánico; 887)

Fafila (-; m ;germánico; 803)

Fafila (-; m ;germánico; 860)

Fafila (-; m ;germánico; 817, 835)

Fafillanus (-; m ;germánico; 877)

Fagini (-; m ;germánico; 877)

Felgirus (-; m ;germánico; 803)

Franzemirus (-; m ;germánico; 818)

Fredenanda (-; f ;germánico; 887)

Fredenanda (-; f ;germánico; 887)

Fredoarius (-; m ;germánico; 860)

Froila (presbiter; m ;germánico; 787)

Froila (-; m ;germánico; 887)

Froaringum (episcopus; m ;germánico; 858)

Fromari (-; m ;germánico; 787)

Fromarigus (pueros; m ;germánico; 887)

Fulgaredum (presbiter; m ;germánico; 870c)

Galendus (-; m ;germánico; 887)

Gasuildi (-; f ;germánico; 818)

Gaulfus (-; m ;germánico; 877)

Gemundus (-; m ;germánico; 842)

Gemundus (-; m ;germánico; 867)

Gemundus (-; m ;germánico; 887)

Gildemiro (-; m ;germánico; 827)

Gillos (-; m ;germánico; 818)

Gilufredus (-; m ;germánico; 860)

Godoega (-; f ;germánico; 887)

Goesenda (-; f ;germánico; 867)

Goldegodo (-; f ;germánico; 887)

Goldragoto (-; f ;germánico; 860)

Gomarigus (-; m ;germánico; 895)

Gonza (puella; f ;germánico; 887)

Gonze (-; m ;germánico; 887)

Cresulfus (-; m ;germánico; 865)

Grisulfus (abba; m ;germánico; 867)

Gudigeva (-; f ;germánico; 867)

Guddinus (-; m ;germánico; 877)

Gudinus (diaconus; m ;germánico; 870c)

Guiricus (-; m ;germánico; 858)

Gulfarius (-; m ;germánico; 895)

Gulfarius (presbiter; m ;germánico; 870c)

Gonceria (-; f ;germánico; 895)

Gontadus (-; m ;germánico; 860)

Gunderannus (-; m ;germánico; 818)

Guntemirus (-; m ;germánico; 858)

Gondesindus (-; m ;germánico; 887)

Gundesindo (Cortocie; m ;germánico; 858)

Gundesindus (presbiter; m ;germánico; 895)

Gundigeva (-; f ;germánico; 887)

Guncina (puella; f ;germánico; 887)

Gundinus (-; m ;germánico; 865)

Gundisalvus (-; m ;germánico; 842)

Gundisalvus (-; m ;germánico; 877)

Gundiscalcus (-; m ;germánico; 858)

Gondigulfus (-; m ;germánico; 858)

Gundulfus (-; m ;germánico; 842)

Adefonsi (principis; m ;germánico; 818)

Adefonso (-; m ;germánico; 842)

Adefonso (principe; m ;germánico; 867, 870, 887)

Helaguntia (Pelagii; f ;germánico; 860)

Herfonsus (-; m ;germánico; 835)

Erus (-; m ;germánico; 867)

Herus (-; m ;germánico; 887)

Ildemirus (presbiter; m ;germánico; 818)

Ikila (-; m ;germánico; 867)

Isilo (Sisina; f ;germánico; 803)

Iuuatus (-; m ;germánico; 895)

Kenderedus (-; m ;germánico; 818)

Kindulfus (episcopus; m ;germánico; 818)

Leovegildus (-; m ;germánico; 827)

Leovegildus (-; m ;germánico; 842)

Leovegildus (presbiter; m ;germánico; 860)

Lleoberedus (-; m ;germánico; 835)

Leodulfus (presbiter; m ;germánico; 787)

Leodulfus (-; m ;germánico; 860)

Mallellus (-; m ;germánico; 877)

Marcitus (pueros; m ;germánico; 887)

Menendus (-; m ;germánico; 883)

Mirellus (-; m ;germánico; 858)

Nunilo/Ninilo (-; f ;germánico; 877)

Nunnilo (-; f ;germánico; 887)

Onesindus (-; m ;germánico; 787)

Penetrudia (-; f ;germánico; 803, 817)

Provecendus (-; m ;germánico; 803)

Quidemirus (presbiter; m ;germánico; 867)

Quidertus (-; m ;germánico; 867)

Quintila (-; m ;germánico; 803)

Ragesenda (-; f ;germánico; 835)

Ranemirus (-; m ;germánico; 803)

Ranilo (-; f ;germánico; 842)

Recaredus (-; m ;germánico; 867)

Recaredus (pueros; m ;germánico; 887)

Recemiro (-; m ;germánico; 887)

Recemirus (-; m ;germánico; 818)

Recamundus (-; m ;germánico; 867)

Recemundus (-; m ;germánico; 835)

Recemundus (-; m ;germánico; 887)

Refulfus (-; m ;germánico; 887)

Rendulfus (-; m ;germánico; 895)

Retericus (abba; m ;germánico; 870c)

Ricila (-; m ;germánico; 895)

Rikila (-; m ;germánico; 818)

Rodericus (-; m ;germánico; 818)

Rodericus (-; m ;germánico; 842)

Rodericus (-; m ;germánico; 865)

Ruderici (-; m ;germánico; 818)

Rudesindus (episcopus; m ;germánico; 867)

Salamirus (presbiter; m ;germánico; 842)

Savarigus (-; m ;germánico; 865)

Savarigus (-; m ;germánico; 858)

Segesgundia (-; f ;germánico; 887)

Sendericus (presbiter; m ;germánico; 818)

Senta (-; m ;germánico; 787)

Sicila (-; m ;germánico; 887)

Sindiverga (-; f ;germánico; 842)

Sinildi (-; f ;germánico; 887)

Sintarius (-; m ;germánico; 887)

Sisibertus (-; m ;germánico; 858)

Sisnandus (-; m ;germánico; 818)

Sisnandus (-; m ;germánico; 887)

Sisuldus (-; m ;germánico; 858)

Sisoaldus (-; m ;germánico; 867)

Seniaredus (-; m ;germánico; 887)

Soniemirus (-; m ;germánico; 860)

Suniemirus (-; m ;germánico; 818)

Suniemirus (-; m ;germánico; 818)

Sunildi (-; f ;germánico; 865)

Teodemirus (-; m ;germánico; 818)

Teodemirus (-; m ;germánico; 887)

Teodesinda (puella; f ;germánico; 887)

Teodisclus (presbiter; m ;germánico; 867)

Theodemirus (presbiter; m ;germánico; 835)

Trassaricus (-; m ;germánico; 818)

Trastemirus (-; m ;germánico; 818)

Uniscus (-; m ;germánico; 887)

Veremudo (-; m ;germánico; 887)

Vianamundus (presbiter; m ;germánico; 887)

Vidiscleo (clericus; m ;germánico; 787)

Viliaredus (-; m ;germánico; 858)

Viliatus (-; m ;germánico; 787)

Viliulfus (-; m ;germánico; 817)

Viliulfus (-; m ;germánico; 877)

Villoi (-; m ;germánico; 818)

Vilocia (-; m? ;germánico; 860)

Vimara (-; m ;germánico; 867)

Visclavara (-; f ;germánico; 860)

Vistragildus (Gotinus; m ;germánico; 842)

Vitiza (-; m ;germánico; 858)

Vittina (-; f ;germánico; 818)

Vittina (-; f ;germánico; 818)

Vivildus (-; m ;germánico; 842)

Astorica (-; f ;grecolatino; 860)

Asturica (-; f ;grecolatino; 817, 835)

Avolna (-; f ;grecolatino; 818)

Abolinus (-; m ;grecolatino; 858)

Auulinus (-; m ;grecolatino; 817)

Avolino (-; m ;grecolatino; 827)

Avolinus (-; m ;grecolatino; 887)

Abolus (-; m ;grecolatino; 787)

Benedictus (-; m ;grecolatino; 842)

Bonoso (-; m ;grecolatino; 827)

Cristovalus (-; m ;grecolatino; 858)

Curvelli (-; m ;grecolatino; 818)

Crescentius (-; m ;grecolatino; 818)

Daniel (-; m ;grecolatino; 818)

Deodatus (-; m ;grecolatino; 858)

Deodatus (-; m ;grecolatino; 858)

Domnina (puella; f ;grecolatino; 887)

Eugenius (abba; m ;grecolatino; 818)

Feles (pueros; m ;grecolatino; 887)

Felix (-; m ;grecolatino; 818)

Felix (-; m ;grecolatino; 867)

Flamula (-; f ;grecolatino; 883)

Flamula (-; f ;grecolatino; 887)

Florentius (-; m ;grecolatino; 818)

Frontiniano (-; m ;grecolatino; 877)

Fulgentius (-; m ;grecolatino; 887)

Fulgentius (-; m ;grecolatino; 895)

Gaudiosa (-; f ;grecolatino; 803)

Gavinius (-; m ;grecolatino; 867)

Heliseus (presbiter; m ;grecolatino; 787)

Hysmael (abba; m ;grecolatino; 818)

Letasia (-; f ;grecolatino; 858)

Lopellus (pueros; m ;grecolatino; 887)

Lucedus (-; m ;grecolatino; 865)

Lucidus (-; m ;grecolatino; 887)

Maurus (-; m ;grecolatino; 817)

Maurus (-; m ;grecolatino; 895)

Octavia (-; f ;grecolatino; 895)

Palmacius (abba; m ;grecolatino; 867)

Pascasius (clericus; m ;grecolatino; 787)

Paterna (-; f ;grecolatino; 877)

Pelagius (monachus; m ;grecolatino; 860)

Pelagius (-; m ;grecolatino; 867)

Petrus (-; m ;grecolatino; 817)

Petrus (-; m ;grecolatino; 818)

Petrus (pueros; m ;grecolatino; 887)

Placidus (-; m ;grecolatino; 858)

Ponpeianus (-; m ;grecolatino; 860)

Ponpeianus (-; m ;grecolatino; 817, 835) - abuelo del anterior

Proamius (presbiter; m ;grecolatino; 818)

Senior (-; m ;grecolatino; 818)

Senor (-; m ;grecolatino; 787)

Severinus (pueros; m ;grecolatino; 887)

Simplicius (diaconus; m ;grecolatino; 842)

Siniorinus (-; m ;grecolatino; 835)

Suarii (domni; m ;grecolatino; 803)

Teodora (-; f ;grecolatino; 858)

Torto (avolo; m ;grecolatino; 803)

Venerandus (-; m ;grecolatino; 865)

Breto (-; m ;prelatino; 887)

Brettus (-; m ;prelatino; 887)

Toranzus (-; m ;prelatino; 835)

Toraza (-; f ;prelatino; 817)

Didacus (-; m ;vasco; 818)

Didacus (presbiter; m ;vasco; 870c)


De los de arriba mi antropónimo favorito es Froaringus < PG *Fraujahringaz
"(El que tiene) El Anillo del Señor". El que tiene el anillo (¿corona?) del
señor, es, sin duda, el señor. Bien, Tolkien era filólogo, ¿no? También el
femenino Sindiverga es un buen nombre < *Swenþibergō "Castroforte", como si
dijeramos.


Es importante recalcar que a esta cata que contiene 315 personas, le
corresponde 244 nombres únicos. Y al realizar una cata similar en, por ejemplo,
el tumbo de Samos, obtendremos resultados similares. Pero como parte de estos
antropónimos serán comunes, tendremos que de 600 personas habremos logrado no
500 nombres sino tal vez sólo 350 o 400. Por ejemplo, en la extensa
documentación de Celanova, de unas 7000 personas únicas obtenemos unos 1500
antropónimos únicos (y no 5.000). La transmisión cultural de unos 2.000 nombres
a un pool formado por unos 3.000, requieren una población numéricamente
importante interrelacionándose estrechamente y durante un tiempo suficientemente
largo. Para entendernos: un ser humano de hace 1000 años conocía digamos que 500
nombres de persona, de los cuales podía elegir para nombrar a su hijo o hija
(aunque muchas veces se elegirán los nombres de la familia, los amigos, u otros
de prestigio pertenecientes a obispos, reyes, héroes, etc.); pero dos seres
humanos no conocerán 1000 nombres (es decir, el doble), sino probablemente 600 o
700 u 800, tantos menos cuanto más común sea el ambiente de los aportantes - dos
hermanos típicos conocerían demasiados nombres comunes como para aportar
demasiada variedad al pool-.


C. La Toponimia:


La toponimia presente en estos documentos es fundamentalmente:

- los territorios donde se sitúan las villas y villares cuyas participaciones se
compran o venden

- los ríos que corren por las proximidades y los montes cercanos

- los límites y otros topónimos menores

- y las propias villas y lugares de habitación humana.


Entre los territorios tenemos Bragantinos (act. Bergantiños) y
Nemitos
(Nendos, As Mariñas de Betanzos), de etimología céltica ambas ("Los
Elevados" y "Los Nobles"), Aviancos (indoeuropea y no sé si celta, actual
Terra de Melide) y territorio Tamarense. Ya usan nombres plenamente
latinos Castella (act. O Riveiro, en Ourense), Montanos (centro de
A Coruña, al sur de Bragantinos) y Presares (al este de la anterior, y al
sur de Nemitos).


Entre los ríos: Mandeo, Tamara (Tambre), Pella, Tanice,
Tamarela, Mera...
todos prelatinos.


Ente los montes: Rania, castro Brione, castro Paredinas. Seguramente
en este último hubiese un auténtico castro abandonado, con sus parediñas.


Por fin, entre los lugares de habitación humana, tenemos los siguientes
cincuenta y cinco:

[Lentobre] > Villa Ostulata

Armeretio

Barvarios

Bitolarios

Caliobre

Camba

Carrio

Castrum

Causu

Codegio

Codesoso

Colimbrianos

Corissumario

Crendes

Curtis

Cusanca

Dornellas

Euue

Frontiniani

Fulgenti

Gaffoni

Gaudiosi

Generozo

Gonderedi

[Heletes] > Liminioni

Idstartiloni

Inquada

Laureda

Mandeo

Marzani

Mundini

Nantonis

Nemenio

Nogari

Palatio

Pescoso

Piniaria

Pontelia

Porcimilio

Rekesendi

Roadi/Ruadi

Rozada

Salamiri

Sandurci

Seretio

St. Iulianum

St. Martinum

Teoderici

Teodildi

Trasarici

Vendabre

Verduzedo

Villamaiore

villare Planum

Viventi


De ellos algunos tienen nombre según el santo local: St. Iulianum y
St. Martinum
; y probablemente Sandurci sea un Sanctu Giorgi (como
Santurce).

Otros tienen nombre de plantas: Bitolarios (actual Bidueiros, abundancial
de Abedul), Codessoso, Laureda, Nogari, Piniaria.

Otros recuerdan una roza: Rozada, Villa Ostulata; o un castro,
Castrum
; o un puente cercano, Pontelia (ponte es femenino en
gallego); o su condición de grande o plano: Villarmaiore y Villare Planum; o la
antigua existencia de una casa señorial Palatio.
Otros tienen nombres bien reconocibles aún: Verduzedo, Causo
(Couso), Porcimilio (Porzomillos)


Una recuerda las viejas instalaciones romanas de la Cohorte I Celtiberorum,
Curtis.

Otra, la llegada de gentes del sur en algún momento del siglo VII u VIII, debido
al retorno a la Lusitania de territorios que habían pertenecido al reino suevo,
o como consecuencia de la llegada de los musulmanes hacia el 715:
Colimbrianos
.

Tres tienen nombre basado en la palabra celta *briga "Monte, fortaleza":
Vendabre, Lentobre, Caliobre
. También deben ser celtas Nemenio, Nantonis
o Camba.

Los 6 siguientes remiten a antropónimos latinos, y 3 sobreviven:

Viventi (actual Vivente - Oza dos Ríos, A Coruña) de Viventius,


Marzani
(extinto, hay varios Marzá y Marzán por Galicia) de Martianus,


Gaudiosi
(extinto) de Gaudiosus,

Fulgenti
(actual Follente - Vila Santar, A Coruña) de Fulgentius,

Frontiniani
(extinto) de Frontianianus,

 y Generozo (actual Xanrozo - Betanzos, A Coruña), de Generosus, con
sonorización esperable [s] > [z].


Y los siguientes 8, a antropónimos germánicos; de ellos sobreviven 5:

Gaffoni (actual Gafoi - Frades, A Coruña) < *Gaffo, nombre hipocorístico
sobre el verbo PG *geban "dar". Tal vez "Generoso" o "Presente".

Gonderedi (actual Gondrei - Sobrado, A Coruña) < *Gunþeredi, genitivo
latino sobre el germánico *Gunþeredaz "Consejero en la Batalla".

Mundini (actual Mundín - Melide, A Coruña) del PG *Mundinaz, nombre
basado en *Mundô "Protección".

Rekesendi (hoy extinto, aunque hay varios Recesende por Galicia) del PG *Reikeswenþaz
"Fuerte y Poderoso".

Salamiri (actual Samil - Toques, A Coruña), del PG *Salamêraz "Grande de
la Casa" o "Famoso en el Salón".

Teoderici (hoy extinto, hay varios Toiriz en Galicia), del PG *þeudereikaz
"Rey de la Nación".

Trasarici (actual Trasariz - Cenlle, Ourense, en O Riveiro), del PG *þrasareikaz
"Rey Enérgico".

Teodildi (hoy extinto) del PG *þeudhildi "Quien lucha por la Nación" (*hiljô
es el femenino "batalla").


Los cinco topónimos germanos supervivientes, sobre el total de 55 topónimos
da algo menos de un 10%, lo que representa una cifra tal vez sólo un poco
inferior a la media actual de Galicia de topónimos basados en antropónimos
germánicos. Por otra parte, los 3 latinos supervivientes dan una cifra algo
alta, pero bastante buena con respecto a la toponimia actual (sobre un 3%). Con
estos datos podríamos asegurar que desde este momento en el tiempo aún se fundó
alguna villa con nombre germánico, pero casi ninguna con nombre latino. Aún así,
las cifras son casi las actuales, por lo que podemos considerar prácticamente
cerrada la formación de esta toponimia ya en el siglo IX.


D. Conclusiones


1. El nacimiento de la toponimia germánica gallega es previa a la
"Reconquista". De hecho, si no es interpolación tardía, hay ya en el parroquial
suevo dos de estos topónimos (sobre más de cien citados): Gomedei y
Villa Rodomiro
, ambas en el actual Portugal. En todo caso en el siglo IX
está ya prácticamente "acabada".


2. El caudal de nombres germánicos presentes en la Galicia altomedieval (el
número absoluto de estos nombres, y no el porcentaje de gente que los usa, ya
que esto último sólo es señal de popularidad), requiere una transmisión lenta
por una población suficientemente numerosa e interrelacionada -puesto que no
existen anotadores de nombres, el intercambio de estos nombres es oral-. El
resultado final de esto fue la germanización mayoritaria de la antroponimia de
la sociedad gallega ya en el año 800, con unos 2.000 nombres germánicos en
circulación. Es más, muchos de ellos no son compuestos sino auténtico
apelativos: Herus ( < PG *Heruz "Espada"), Vidubas ( < PG *Widuwaz "Viudo"),
Stucia ( < PG *Stuþjô "Apoyo"), Atan ( < PG *Attan "Papá"), Eudus ( < PG *Euþuz
"Retoño")... Tanto la cantidad como la calidad resulta sorprendente.



No hay imágenes relacionadas.

Comentarios

Tijera Pulsa este icono si opinas que la información está fuera de lugar, no tiene rigor o es de nulo interés.
Tu único clic no la borarrá, pero contribuirá a que la sabiduría del grupo pueda funcionar correctamente.


  1. #1 Cossue 14 de ene. 2008

    Trono: que o lóstrego vai contigo! ;-)


    F.: Muchísimas gracias. Eres excesivamente amable conmigo (pero no me voy a quejar :-)


    Rekhila: Moitas graças pola sua contribuçom e polas referências que farei de ler. Na minha opiniom, a extensiom da antroponímia germánica  ao conjunto da povoaçom é um fenómeno de élites, mas o conjunto de antroponímia transferida ao pool require umha forte interrelaçom durante um tempo longo de abondo. Efectivamente, o número dos suevos, que inicialmente nom haverom de superar os 30.000, puido incrementarse polas milhores condiçons económicas (e alimentares) destos últimos. Com todo, a sua contribuçom lingüística mais notável paresce-me que se hacha no terreo onomástico, sem chegar a contribuçom léxica, existente, ao nivel dos longobardos no norte de Itália. Saudos.

  2. Hay 1 comentarios.
    1

Si te registras como usuario, podrás añadir comentarios a este artículo.

Volver arriba