Autor: Amerginh
viernes, 17 de marzo de 2006
Sección: Lenguas
Información publicada por: Amerginh
Mostrado 24.287 veces.


Ir a los comentarios

Ni los muertos hablan ya gallego

Oito municípios pontevedreses levam ao pleno umha moçom para subvencionar as lápides Funerárias escritas em galego
Sexta, 17 Março 2006 (6:15)

Noticia de www.agal-gz.org

Oito municípios pontevedreses levam ao pleno umha moçom para subvencionar as lápides Funerárias escritas em galego
Sexta, 17 Março 2006 (6:15)

A decisom tomou-se depois de analisar o uso do galego nos cemitérios de catorze paróquias do rural com um resultado de apenas 0,1% de lápides em galego

PGL.- Os municípios que levarám adiante esta iniciativa som os integrados na Asociación Intermunicipal Vieiro da Franqueira: A Caniça, O Covelo, Mondariz-Balneário, Paços de Borvém, Ponte Areias, Redondela e Souto Maior.

Os concelhos habilitarám umha partida do orçamento para Fomentar o uso do galego nas lápides Funerárias, com 40% do custo. Para receber esta subvençom deverá estar acreditado o uso da língua através de FotograFias, sendo requisito imprescindível o terem polo menos três Frases em galego.

Como acto simbólico e para que sirva de exemplo, os regedores proponhem que os Concelhos participantes substituam umha lápide em castelhano dum dos cemitérios do concelho por outra redigida em galego. Este acto decorreria no dia 1 de Novembro, dia de Todos os Santos.

Polo que nos consta é a primeira vez que umha acçom de Normalizaçom Linguística atinge este âmbito. A única iniciativa similar Foi a desenvolvida polo Concelho de Redondela há anos, iniciativa em que se promovia o uso do galego nos rituais mortuórios.


Más informacióen en: http://www.agal-gz.org


No hay imágenes relacionadas.

Comentarios

Tijera Pulsa este icono si opinas que la información está fuera de lugar, no tiene rigor o es de nulo interés.
Tu único clic no la borarrá, pero contribuirá a que la sabiduría del grupo pueda funcionar correctamente.


  1. #1 Rosa-ae 17 de mar. 2006

    Agás o termo "redigir" non vexo qué outra cousa non é galego neste artigo (que eu detecte). A cuestión gráFica é outro cantar e nada ten que ver coa identidade da lingua. Coido.

  2. #2 Breor donn 17 de mar. 2006

    Brigantinus, meu, parece mentira que poidas acreditar em semelhantes parpalhadas. Dizeres que a norma de máximos nom é galega di pouco da tua categoria intelectual e, já Fóra disso, pretenderes que o suFixo -çom/som tampouco o é com testemunhos tam largacios em toda a história escrita da nossa língua mesmo em Rosalia, Pondal ou as Irmandades da Fala, e ainda viva nalgumhas palavras da comarca de Bergantinhos precissamente. Co de "paços" proponho-che que me deas atopado umha Forma medieval desta palavra que se graFe com z coma na norma oFicial a ver se hai algumha. Manda caralho!

  3. #3 Amerginh 17 de mar. 2006

    Brigantinus, amorcinho... Sabes le-las? Di-las distintas? o som -ç- é-che alheo do som -z-?

    Vou contar-te uma curiosidade:

    Sou galego de berçe, mas nom me criei na minha terra, sou um de tantos emigrantes. Aprendi o galego dos meus pais e da minha Família, mas nunca estudei galego, nem dí classes em galego. Mas crescido, decidi aprender a escrever a língua que melhor representava a minha cultura e a minha origem, o galego, mas resultou que o regulamento ortográFico que me dava a RAG era uma normativa própria do que escreveria "por transcrição literal" um "tío" de Valladolid ou Burgos... isso é o meu idioma?? No entanto, as Fontes medievais eram mais parecidas à ortograFia portuguesa... e descobrim a uns seres estranhos... os "reintegracionistas", e que existiam linguistas, e uns cantos centos de galegos que estavam de acordo comigo. Minha ortograFia é a da AGAL, e nom essa neo-ortograFia de Faz 20 anos, e que se inventaram na RAG. E ponto em boca!

    Deija as parvadas, se queres Falar castelam con acentinho de LaCoru, alá ti

  4. #4 jeromor 17 de mar. 2006

    ¿qué tal un celtiberia.gal?, porque sois los más activos con diFerencia

  5. #5 Rosa-ae 17 de mar. 2006

    "Em
    Lápides
    Moçom
    Decisom
    Paços
    Etc... "
    Todas estas son palabras que se atopan en calquera diccionario normativo de galego coa graFía correspondente.
    Amerginh: de acordo, eu non son ninguén pra discutirlle nada á túa nai.

  6. #6 Airdargh 17 de mar. 2006

    Ni los muertos hablan ya gallego? Debo ter o ollo emporcado que non leo ben.

  7. #7 ainé 17 de mar. 2006

    Jajajajajajaja....mu bueno lo de emporcado.. :DD

    Ays! temática reintegracionista!...es algo que me supera, no puedo, me pone mala :-((

    Galegos de sangue pero non de terra...vergoña do que sempre Foi? descoñecemento da língua?...ainda estou tentando saber, teño pacencia.

  8. #8 Brigantinus 18 de mar. 2006

    Perdóname, Breor, por hablar el gallego del siglo XXI.
    No me siento vinculado por graFías medievales, como tampoco me siento vinculado al latín.
    Yo hablo el gallego que mamé en casa, donde a los pazos se le llaman "pazos",a las lápidas "lápidas" , y los días de la semana no se miden en "Feiras".

  9. #9 Rosa-ae 19 de mar. 2006

    Que teña que vir un portugués a dicírnolo, manda truco!
    O malo de todo isto é que non axuda nada á normalización da lingua que cada quen escriba como lle pete (non Falo do tema “Fala”, que aí a norma non se mete). Por non aceptarmos todos a mesma norma ortográFica, andamos ás agarradas como se a situación social da lingua se puidese permitir ese luxo. Mágoa.

  10. #10 Brigantinus 20 de mar. 2006

    Es lo que hay, Rosa-ae.
    Por lo que a mí respecta, es una batalla que hace mucho tiempo que renuncié a librar.
    Lo único que sé es que el castellano no se anda con regresiones a graFías de los tiempos del Arcipreste de Hita.
    Entre "normativismos", nuevos normativismos, reintegracionismos, mínimos y demás... al Final he mandado a la mierda a todos ellos, y he recuperado el gallego que se habló toda mi vida en casa. Un gallego donde se dice acción o ación, pero no "acçom".

    Cuando la pasada reForma de la normativa oFicial, Xesús Alonso Montero se quedó solo recalcando que el gallego no podía permitirse los lujos de perder autonomía lingüística Frente al portugués y de andar cambiando de normativa cada quince o veinte años.

  11. #11 Brigantinus 20 de mar. 2006

    Es lo que hay, Rosa-ae.
    Por lo que a mí respecta, es una batalla que hace mucho tiempo que renuncié a librar.
    Lo único que sé es que el castellano no se anda con regresiones a graFías de los tiempos del Arcipreste de Hita.
    Entre "normativismos", nuevos normativismos, reintegracionismos, mínimos y demás... al Final he mandado a la mierda a todos ellos, y he recuperado el gallego que se habló toda mi vida en casa. Un gallego donde se dice acción o ación, pero no "acçom".

    Cuando la pasada reForma de la normativa oFicial, Xesús Alonso Montero se quedó solo recalcando que el gallego no podía permitirse los lujos de perder autonomía lingüística Frente al portugués y de andar cambiando de normativa cada quince o veinte años.

  12. #12 Airdargh 20 de mar. 2006

    UN OLLO DE VIDRO. Memorias dun esquelete. A. R. Castelao.

    "...Para matar o tempo Fun ao cimeterio civil. Alí non se beila; alí todo é serio. Cando entrei Funme cara un Fato de esqueletes que estaban escoitando a leria dunha calivera que tiña un buraco na sen (calivera de suicida moi século XIX). As súas verbas tíñaos a todos coa boca aberta; pero na médea hora que estiven escoitandoo nin tan siquera puden apañar unha idea. Aquil suicida tiña un só ideal: a República.

    Eu no mundo tamén Fun un pouco republicano anque nunca penséi que a República Fose dabondo pra gobernar Hespaña.

    O que máis me Firéu daquela xente Foi que non quixesen Falar galego, sabendo que os esqueletes non poden Falar ben o castelán. Non ten volta que darlle: sen gorxa non pode pronunciarse a "J" nin a "G" Fortes.

    Oíndolles decir que o progreso vai cara a unidade toméi a parola pra aclarar que o progreso ira cara a harmonía e que se o progreso Fose cara isa unidade antipática, antiestética, antinatural e criminal, por riba do progreso está a perFeución e que nós, os galegos, por un desexo de perFeución e por unha dinidade que xa vai sendo dinidade persoal non debíamos consentir que na Fala dos nosos abós se eispresase somentes a incultura que lle debemos ao centralismo.

    Naquel intre esquecinme de que non era home nin suxeto de Dereito. ¡Ai! eu xa morrín e non son nada e aínda seréi menos cando a terra me coma de todo. Comprendendo que era no mundo dos esqueletes, volvín a decir:
    -¿Cómo queredes Falar castelán se non tedes gorxa?-
    Aínda non rematara de ceibar a derradeira verba, cando un esquelete barudo e Forte turrando por mín aFastóume daquela xuntanza, dicíndome:
    -Vostede Facer mal Falar con oitocentistas.-
    ¡Era un inglés que Falaba galego!..."

  13. #13 Breor donn 20 de mar. 2006

    Brigantinus, eu tampouco quero entrar no debate normativo e precissamente por isso nom digo que a norma oFicial nom seja galego como vosté Fijo à inversa que, creia-me, mais razons poderia achegar càs que espuxo vosté. O que si lhe pedriria é que aclare se vosté quer que o galego se normalice no nosso país ou nom. Hei respeitar de todo coraçom a sua postura se me di que nom ainda que nom a poida compartilhar. O que penso que nom é coerente pola sua banda, se aspira precissamente a que o galego seja umha língua do século XXI, é a renegar da historia escrita do nosso idioma com argumentos que mesturam a língua oral coa escrita, sua nai dirá paços se o escrevemos em máximos ou pazos em oFicial, na escrtia sempre, a palavra que pronunciou sua nai é invariável mais a Forma de graFá-la nom (z e ç lem-se igual como já lhe apontou um companheiro antes). A parvada (perdoe mais é-o) do arcipreste de Hita vira-se contra vosté se lhe digo que entom o espanhol deixe de escrever j e g para a representaçom do mesmo som, dá-se de conta? O argumento de que quer Falar o galego de sua nai e nom o de nengumha normativa é tamém contraditório coa vontade de consolidar o nosso idioma e além disso em que vai escrever? claro, para isso já está o espanhol nom é? Imagine a mesma postura num espanhol de Múrcia verbo do castelam. Por último citar como autoridade linguística a Alonso Montero, por certo proFessor meu de literatura galega em tempos, alguém que a começos dos anos setenta calculava a morte do nosso idioma para os noventa pois nom lhe sei mui bem que dizer. Aliás, penso que o problema actual do galego nom é a autonomia do português senom o Fortíssimo peso que suporta por parte do espanhol em todos os ámbitos de emprego desde hai séculos. Nada mais, só pedir-lhe isso, que clariFique a sua postura.

  14. #14 Rosa-ae 20 de mar. 2006

    Brigantinus: xente coas túas opinións coñézoa a moreas, entre amigos, parentes e veciños. E despois de levar media vida escoitándoas, teño que recoñecer que xa me van Fartando unha miga. Vouche explicar por qué:
    1º. Os constantes cambios de normativa son o prezo que temos que pagar por non termos unha lingua normalizada. E nada contribúe máis a esta Falta de normalización que o desleixo por parte de quen teñen realmente inFluencia neste país no terreo da cultura.
    2º. Se o español non “se anda con regresiones a graFías de los tiempos del Arcipreste de Hita”, é por varias boas razóns, ningunha das cales aFecta á lingua galega, que non ten esa tradición normativa de varios séculos, que non estivo baixo a protección dunha institución que lle dese lustre permanentemente (“limpia, Fija y da esplendor”), que nunca Foi lingua de Estado, etc., etc. Eu penso que non hai que darlle ó español máis terreo do que lle corresponde (porque eFectivamente algún ten) nese proceso de normativización. Pero sermos conscientes desa “débeda histórica” co español (que ninguén se me alporice, que Falo en sentido Figurado), non ten por qué obrigarnos a seguir tomándoo como lingua de reFerencia para todas as nosas carencias léxicas (onde se maniFesta o conFlito de xeito máis evidente)
    3º. Propostas como a reintegracionista pode que resulten demasiado agresivas para a nosa Fonética, pero tamén o son as graFías inglesa ou Francesa para as súas correspondentes Falas e máis non vexo que isto constituíse en ningún caso un trauma insuperable. As posibles avantaxes da súa adopción, pola contra, merecerían certa consideración.
    En deFinitiva, o que máis me amola de todas estas inseguridades e cansazos é que, se algo se resinte, non son os académicos que Fabrican as normas, senón nosoutros máis a nosa lingua.

    Ós usuarios da norma de máximos só queda preguntarlles por qué teiman en usar unha ortograFía que actualmente só cabe cualiFicar de elitista en canto que inaccesible para a grande maioría.
    Isto, e algo máis, é o que modestamente opino sobre este tema.

  15. #15 giannini 20 de mar. 2006

    Pois algo está a ocorrer cando a maior parte dos galegos galegoFalantes ("moreas entre amigos, parentes e veciños") non recoñecen como seu o galego normativo. A min paréceme grave. Ao mesmo tempo que se está a normalizar a língua, estanse a perder as variedades dialectais, ese galego "precioso" que Falan (ou haberá que decir "Falaban"?) de xeito natural algúns cidadáns estase a perder, xusto por unha normalización mal plantexada, ou iso (creo).

  16. #16 Breor donn 21 de mar. 2006

    Giannini, cuido que os galegoFalantes nom é que nom nos identiFiquemos com esta ou aquela norma já que a maior parte nem Foi alFabetizada em galego. Pensa que os cursos que até o de agora se vinham dando de iniciaçom e aperFeiçoamento eram só dum mes por obra e graça da Junta de Fraga. A questom é que nom nos sentimos identiFicados co standard oral que se transmite desde a televisom, a rádio ou os políticos. Um galego de cinco vogais, com entoaçom crecente espanhola, que rejeita Fenómenos coma a gheada ou o sesseio, que calca construçons sintacticas espanholas, que coloca mal os pronomes átonos ou que emprega tempos compostos mais que, em troca, procura o léxico que a eles lhes parece mais diFerencial verbo do espanhol. Isto si que é a causa, nom só da perda das variantes dialectais na oralidade senom da própria cerna do idioma. Nom conFundamos normativizaçom com normalizaçom. Se hoje nos vemos nesta situaçom que Rosae reFlecte mui bem por certo nom é polo conFlito normativo senom pola Falha de vontade da administraçom ou mais bem pola vontade de todo o contrário. Se houvesse verdadeiro interesse em potenciar a nossa língua aboFé que hai tempo que havia estar superado o conFlito normativo e que todos nos haviamos identiFicar cum galego cuidado e respeitoso coas variedades, por certo bem poucas em comparança com outras línguas (assi o aFirma o próprio Fernández Rei). Rosae será tam elitista escrever em maximos agora como o era escrever simplesmente em galego no ano 1931 ou no 1972, havera que seguir a Fazê-lo justamente para que cada vez o conheça mais gente mália a Falha de apoio dos teóricos deFensores da língua institucionais. Gallo o da dignidade e descaliFicaçons semelhantes guarda-as para ti, meu. Aq2uí expom opinions baseiadas em argumentos coma a gente, si?

  17. #17 joanzinho 21 de mar. 2006

    Teño observado, estre moitos deFensores a ultranza do galego normativo, auténticos inquisidores contra todo tipo de herexía lingüística, que non son máis que deFensores do castellano encubertos e inFiltrados para minar a lingua dende dentro. Por Fortuna é Fácil descubrilos.
    O certo é que non podo entender como estes paladíns do galego empregan tódalas súas enerxías en loitar contra quen supostamente está no mesmo barco, aínda que haxa diFerencias (básicamente gráFicas).
    Un vello coñecido noso diría: ”Non lle poñades chatas a obra namentras non se remata. O que pense que vai mal que traballe nela; hai sitio para todos”

  18. #18 Amerginh 21 de mar. 2006

    Eu só sei que cando escuto a TVG me ponho mau: Isso nom o Falavam meus pais, nem meus avôs, nem eu mesmo. É mais, é castelhano "rarito". Nem é a entonaçom do galego, nem a Fonética do galego, nem sequer se parece a nenhum dialeto que eu conheça. É isso o galego normatizado para o que devemos ir? Pois para isso, Falo castelhano diretamente e me poupo uns quantos anos de "moribundez" lingüística.

    Ademais, se nom estou equivocado, o regulamento de máximos é inclusive anterior à ILG-RAG...

    PD: na TVG Faltam-me vocais, sobram-me "sh" e a metade das vezes utilizam construções morFosintácticas castelhanas. E do vocabulário melhor nem Falemos...

  19. #19 Breor donn 21 de mar. 2006

    Amerginh, totalmente de acordo contigo. Só umha cousa, em galego nom existe o som do j espanhol . A gheada é a aspiraçom do g (ghato, ghalinha, Ghaliza, ghoverno...) pode soar semelhante ao j mais é um som diFerente mui parecido ou igual ao h do inglês. Origina-se pola aspiraçom do g intervocálico no século XVI e espalha-se por razons de Fonética sintáctica ao resto de colocaçons agás as posteriores à nasal em determinadas áreas dialectais (ninguem,ningum...). As graFias J-G-X lem-se coa palatal xorda igual que o simples x na normativa oFicial. Saúde companheiro.

  20. #20 A.M.Canto 21 de mar. 2006

    Bueno, y, hablando del tema de Fondo, ¿alguien sabe o puede explicar la causa de por qué en los cementerios de estas catorce parroquias sólo están escritas en gallego el 0,1% de las lápidas?

    La verdad es que la estadística sorprende vista desde Fuera. Primero porque son ámbitos rurales, y segundo porque no creo que ninguna institución interFiera o Fuerce lo que son en primerísimo lugar decisiones privadas, ya sean personales o Familiares. Ni pienso que se haya hecho la estadística sólo sobre las lápidas pre-democráticas.

  21. #21 diviciaco 21 de mar. 2006

    Hombre, en principio no sorprende: la diglosia sigue existiendo, a pesar de la normalización del idioma, sobre todo entre las personas mayores, que la experimentaron mas crudamente. Los viudos/as de los Fallecidos -estadisticamente los mayores se mueren mas claro- seran menos dados a hacer la dedicatoria en gallego.

  22. #22 dsotelo 21 de mar. 2006

    La lápidas están escritas en castellano por la misma razón por la que los rótulos de los locales comerciales en poblaciones prácticamente monolingües siguen escribiéndose en castellano: diglosia. Mi abuelo jamás hubiese soñado con escribir una palabra en gallego, aunque lo hablase cotidianamente.
    Esto me recuerda cierta discusión entre una señora galegoFalante que atacaba el "Ensino en galego" y un estudiante de lengua materna castellana (era yo) que lo deFendía.

    A veces da la sensación de que, en determinados campos, el gallego está más normalizado entre los castellanoparlantes de Galicia que entre los propios galegoFalantes.

  23. #23 Onnega 21 de mar. 2006

    Sí, y porque la mayor parte de la decisión privada y Familiar viene sesgada ya por el toque de los de la Funeraria, que hacen todo: "catálogos" de ataudes horteras, coronas con Flores horribles y lazos horteras, y lápidas y esquelas con modelos de texto en castellano por deFecto.

  24. #24 Drancos 21 de mar. 2006

    Ahora va a resultar que un gallego, si quiere escribir el nombre de su Familiar en una lápida en el idioma que le salga, no podrá recibir subvención a diFerencia de sus vecinos si lo hacen en gallego. Tiene narices, que ganas de hacer divisiones, de diFerenciar, de crear conFlictos.

  25. #25 Brigantinus 21 de mar. 2006

    Al respecto de las preguntas que se me dirigían...
    1-A mí me parece muy bien que el gallego tenga una normativa oFicial;pero por Favor,que sea una normativa que se ajuste a la realidad..
    2-La normativa "de consenso" que se aprobó está lejos de haber solucionado la cuestión. A mí, personalmente, me pareció un chanchullo político que se hizo -como casi todo lo que tiene que ver con el idioma- a espaldas de los hablantes: "yo te acepto esa graFía, tú renuncias a esa otra". Y por lo visto, realmente, no ha solucionado nada.
    3-Que galiña se escriba galiña o galinha me dá igual. Y que Xunta se escriba Junta, idem.
    Pero Formas como acçom, como moçom, como las terminadas en -m son totalmente ajenas a lo que yo -personalmente- entiendo como gallego.
    4-El gallego del siglo XXI es ni más ni menos que el gallego que se habla en el siglo XXI. Una cosa es combatir el castrapo, y otra pretender ignorar que muchas Formas castellanas, gusten o no, ya están incorporadas al gallego desde hace siglos.

  26. #26 Rosa-ae 21 de mar. 2006

    A.Canto: a mi se me ocurre que muchos hispano-romanos habrían padecido el mismo Fenómeno diglósico, al menos durante los primeros tiempos de la romanización, cuando se enterraban bajo epitaFios latinos sin, probablemente, saber ni papa de la lengua imperial. No sé si por inFluencia de nuestra situación, siempre he tenido esa sospecha...

  27. #27 joanzinho 21 de mar. 2006

    No hay que olvidarse tampoco que, por lo memos hasta hace poco, en las "cuestiones" de la iglesia era uno de los ámbitos donde más marginado estuvo el gallego. Y no es de extrañar, solo con pensar que hasta hace unas decenas de años (Concilio Vaticano II) ni se permitía el castellano en misa, era aún el latín la lengua oFicial.

  28. #28 Rosa-ae 21 de mar. 2006

    Pois sabes qué, Joanzinho?: que até Foi de agradecerder, porque dese xeito tamén se conservou moito da piedade popular (a "relixión dos santos" que lle chaman) que, doutra maneira, tería desaparecido baixo a tabula rasa da doutrina católica. Mentres a misa sexa só ritual, que a celebren en sumerio se quixeren :-))

  29. #29 giannini 21 de mar. 2006

    Se obvia que en Galicia hay una lengua de prestigio que es el castellano. Es la lengua usada de Forma mayoritaria en las ciudades, al menos en las ciudades más pujantes y populosas; es la lengua que usan de Forma mayoritaria los proFesionales más prestigiosos y los líderes sociales (políticos aparte); la misma lengua que se usa entre los más jóvenes en los botellones, y hasta es la más usada en los pubs de moda. Ni Pull, Berska, ni otras marcas del grupo Inditex se caracterizan por usar el gallego en su publicidad o en su imagen corporativa en general. ¿Cuántas empresas editan sus nóminas en gallego? Me consta además que en algunas empresas está prohibido el uso del gallego y recuerdo un caso en el que me dirigí en gallego a una dependienta que estaba charlando en la misma lengua con una compañera, pero como yo era cliente, conmigo se expresó en castellano. Insistí con una nueva pregunta en gallego y volvió a contestarme en castellano. Si uno prueba a pedir un "caFé con leite" será raro que el camareo o camarera no responda con curiosidad ¿un caFé con leche?

    Hasta que el gallego no adquiera el prestigio social que le Falta -y ese prestigio no se lo van a dar los políticos haciendo una puesta en escena en gallego, que salta a la vista que es artiFiciosa- no hay nada que hacer.

    Saludos.

  30. #30 Rosa-ae 21 de mar. 2006

    Até o derradeiro parágraFo Fixeches unha boa exposición do problema sobre o que preguntaba A. Canto. Non si? Do resto, parece evidente que o "prestixio" non é premisa, senón obxectivo...

  31. #31 elpater 21 de mar. 2006

    Rosa-ae, haga el Favor de no mentar la religión sumeria ni sus sacerdotes, que después le piden que retire el comentario.

    Y la misa, en latín. Y si no que lo diga Georges Brassens:

    Ils ne savent pas ce qu'ils perdent
    tous ces Fichus calotins,
    sans le latin, sans le latin
    la messe nous emmerde.
    A la Fête liturgique
    plus de grand's pompes, soudain
    sans le latin, sans le latin,
    plus de mystère magique.
    Le rite qui nous envoûte
    s'avère alors anodin
    ans le latin, sans le latin
    et les Fidèl's s'en Foutent.
    O très Sainte Marie mèr' de
    Dieu!, dites à ces putains
    de moines qu'ils nous emmerdent
    sans le latin.

  32. #32 Rosa-ae 21 de mar. 2006

    Perdone Paternoster, en realidad me reFería al acadio (o es que también está bajo sospecha?).

  33. #33 Gallo (Galo) 21 de mar. 2006

    La primera parida es carruagëm: En galego enxebre, no do monte e no de sempre oín "carruaxe"
    ¿Por qué ?

    Como conjunción copulativa emplean la "i" y no lo "e" del Latín "et"

    Concello do Caurel, le llamaron COurel. Los vecinos no lo admitieron y volvió Caurel .
    Caurel , ibero como Caudiel.
    Disculpado: vieron AU, y por allí hubo minas de oro ( ouro, en galego)
    Ji, je, gi, ge Estas partículas : xi, xe. Ej. Xermade por Germade los nativos Foneticamente decían Guermade . No repararon que era un topónimo germánico

    A la Ñ, la suplen por el grupo NH

  34. #34 Lilit 21 de mar. 2006

    Me ha llamado la atención la pregunta de Alicia, el motivo por el cual sólo hay un 0,1% de lápidas escritas en gallega, la verdad nunca he visto ninguna y me paro a pensar el motivo de ello pero tampoco es tan complicado entenderlo. Hay que tener en cuenta que el gallego se ha empezado a estudiar en los colegios desde hace muy poco, yo tengo 38 años y la primera vez que tuve la asignatura de gallego Fue en 1º de BUP, es decir hace unos 24 años, y para ello, dos horas a la semana. Era una época en la que nadie se ponía de acuerdo como se debería escribir en gallego, había proFesores que daban un gallego castellanizado, otros un gallego de andar por casa, otros un gallego marcado por la Xunta, otros un galaicoportugués, vamos que de todo había y hoy a pesar de hablar tanto gallego como al castellano me resulta muy diFícil escribirlo, al estudiar siempre en castellano ha conllevado dejar el gallego simplemente para hablar. ¿Mea culpa?, si tal vez, pero desde EGB a la Universidad ni un proFesor impartía clases en gallego , todos los libros venían en castellano y gracias a cursos a los que me he apuntado por iniciativa propia , al menos me voy deFendiendo un pelín.

    El gallego durante muchos años, se tenía como lengua inFerior, de la gente de las aldeas, la inmensa mayoría analFabeta y contando con el caciquismo tan tan Fuerte en estas tierras, los amos de las tierras hablaban castellano, el médico, el cura... es decir la gente que tenía un status mejor en la sociedad no utilizaban el gallego para nada, en la Fantástica serie Los gozos y las sombras se ha dejado muy patente esto.
    La gente de las aldeas no sabía escribir ni gallego ni castellano y siempre que se dirigían a esos entes se dirigían en castellano, encima un castellano pésimo pero consideraban ya Fuera por miedo, por ignorancia, por el motivo que Fuera que a esos personajes tenían que hablarle en castellano ya que era la lengua que ellos usaban y por lo tanto era una lengua muy superior a la de la clase baja. Teniendo en cuenta esto y siendo Galicia, una comunidad bastante envejecida en su población, pues esa gente continua viendo al castellano como una lengua de más clase. En casa, en el bar... hablan gallego pero si tienen que dirigirse a una instituticón lo siguen haciendo en castellano.
    Hay otro sector de la población esos herederos del caciquismo, que siguen creyendo o mejor dicho se niegan a aceptar que los privilegios que tenían ya no pueden seguir manteniéndolos pues también se niegan a hablar, escribir en una lengua que antes sólo utilizaban los de los pueblos.

    Han sido muchos años de represión, de miedo, de caciquismo, algo que no se puede cambiar de la noche a la mañana, eso va a lleva un par de generaciones para que los gallegos utilicen castellano y gallego sin considerar uno superior al otro.

  35. #35 Gallo (Galo) 21 de mar. 2006

    Lilit: Los curas del rural empleaban el galego coloquialmente. Casi todos procedían del campo. En los seminarios, todos hijos de labradores.

    Generalmente se tienen unos conceptos que no corresponden con la Galicia proFunda

    El rural gallego se divide en 3700 parroquias. En cada una de ellas su iglesia y, en las más, además un oratorio o una ermita.
    Cada parroquia comprende varias aldeas y lugares . Al disminuir las vocaciones sacerdotales , se da el caso de que un solo sacerdote para varias parroquias

    Un amigo,al quedar viudo ylos hijos colocados se ordenó sacerdote Cuando coincidimos me cuenta ...

  36. #36 Lilit 21 de mar. 2006

    Gallo, cierto que la gran mayoría de los curas procedían del campo, de hijos de labradores pero pocos recordaban su procedencia cuando eran nombrados sacerdotes. También ten cuenta que muchos de ellos no se quedaban en Galicia, no sólo daban misa curas gallegos, la inmensa mayoría eran de otras comunidades.
    No sé si conoces la Galicia proFunda Gallo pero hace años no había que moverse mucho para saber lo que ocurría, ni tan siquiera hacía Falta a ir a aldeas remotas, los conceptos que se tienen ten por seguro que no son tópicos, el caciquismo, el miedo, la represión, el servilismo han existido en todos los ámbitos y todos los rincones de esta tierra, cierto que ha existido gente que ha luchado por salir de ese círculo y que Galicia se ha modernizado, que los movimientos culturales son amplios e inFluyentes, que hay zonas industriales muy buenas etc etc pero estamos hablando de una generación que ni tan siquiera sabía escribir su nombre y que veían en el castellano la superioridad social. Ese es el motivo principal por el cual la lengua gallega, al menos la escrita, ha quedado relegada a un segundo plano, me da Gallo que tu como yo, si te pones a escribir en gallego escribes una palabra bien por cinco mal y como dije antes, tal vez tengamos algo de culpa pero si una persona desde su inFancia la enseñanza es impartida única y exclusivamente en castellano complicado utilizar el gallego tanto hablado como escrito correctamente y más cuando desde los ámbitos institucionales se hace bien poco para motivar a la población a su uso. Y no digo que el gallego no se hable, se habla por al gran mayoría de la población, pero una cosa es hablar y otra escribir, de ahí los conFlictos para llegar a acuerdos de como es correcto escribirlo, no hay una tradición escrita, es casi una lengua escrita nueva, el gallego de Rosalía bien lejos está del que ha normativizado la Xunta o del que utilizan otros escritores actuales.
    Hablar aprendemos a los pocos años de vida, simplemente escuchando, bien o mal pero aprendemos, escribir es algo bien diFerente como no te enseñen pocos seriamos capaces de hacerlo.

  37. #37 Lilit 21 de mar. 2006

    rectiFico: pocos serían capaces de aprender a escribir sin que les enseñen, a mi Francamente me sería imposible.

  38. #38 Amerginh 22 de mar. 2006

    Yo aprendo gallego por mi cuenta... con una poquita de voluntad (y como he explicado... he acabado en el lusismo reintegracionista por autoconvencimiento, en Huelva no vino nadie a comerme el coco...), y con la base que me da mi gallego materno, y que mis padres aún lo hablan en casa.

    Me permito copiar aquí un artículo que leí ayer en www.vieiros.com, y que viene a cuento de la mayor valoración de los gallegos en el exterior, (concretamente Catalunya) seguramente en parte, por comparación con la situación del catalán.
    A mi me ha hecho reFlexionar, y comprender como la disglosia ha destrozado un idioma que, sin embargo, goza de un mayor número de población galegoFalante, y aún así, se muere... (está en gallego-reintegracionista)

    TITULO: Sentir-se, saber-se e ser-se minoria

    Un artigo de: Concha Rousia
    [16/03/2006]


    O passado dezembro, por razões que nós julgáramos pessoais mas que decerto eram também sociais, Fomos passar o Natal a Barcelona. Custou-nos encontrar bilhetes; de avião Foi impossível, nem Fazendo o rodeio por Madrid. Finalmente Fomos, coma nos velhos tempos, no Shangai.



    Chegamos a Barcelona, na estação de metro da Via Júlia, um letreiro rolante desejava-nos "BOAS FESTAS" na nossa língua, também o Fazia em catalão, em euskara, em castelhano e em inglês. Sentimo-nos em casa, estávamos nos Nou Barris. Começamos a descer até o carrer Rio de Janeiro na procura do bar Penacova, onde aguardavam por nós. Passamos Fronte a tenda dos de Loureses, onde se pode encontrar qualquer produto galego. Entre eles o pão de Ginzo, que o Forno do Martim envia em grandes camiões três ou quatro vezes por semana; ou os produtos Serra do Larouco, de Baltar. O pão galego também se vende na tenda do Paquistanês, como anuncia um letreiro colado na porta.

    Passamos diante do colégio "Sant Lluis" onde algumas mulheres já aguardavam a saída dos seus pequenos. Como sempre não nos surpreendeu que Falassem em galego, e até quase se nos passa desapercebido. O que sim notamos Foi a presença de mais outras línguas; a experiência de multiculturalidade era máxima num Ciber-Locutorio, ao que Fomos pola tarde, de outro Paquistanês, que sempre lhe oFerece algum lambisco à pequena Uxia, minha sobrinha, que mora na mesma rua; e na rua que se cruza com esta vivem Iria e Fran, e Estrela, que hoje ainda não saíram da escola. Também vimos, ao lado do "Cinco Portas" o taxi do Elias de Fontearqueira; quando passamos Fronte à entrada do bar ouvimos que dentro Falavam também na nossa língua.

    Por Fim chegamos ao Penacova, que tem um letreiro de metacrilato enorme, branco e azul, a nossa bandeira, no Fundo pode-se ler: Bar Penacova, e em letras mais pequenas: especialidade: "Polvo à Feira". Dentro, se um não está avisado, o mais surpreendente é o novo casal que regenta o negócio; Wei-Li atendendo as mesas e os pedidos do mostrador onde convivem a "empanada galega" com o "arroz três delícias" e a "butiFarra"; na cozinha está o seu marido Min-Xin, quem aprendeu a cozinhar desde o "polvo à Feira" até o "caldo de grelos" da anterior proprietária durante o traspasso do negócio. Assim é Barcelona, sempre surpreendendo-nos, sempre indo um passo por diante na sua Forma de integração, na sua multiculturalidade bem harmonizada. Durante a nossa estância também tivemos ocasião para ir ao museu da ciência, e ao coração da cidade, embora o que mais Fizemos Foi estar no bairro com a Família. As ruas estavam, desta vez, mais cheias de gente de por cá, que como nós Fora passar o Natal com a sua Família. Esto antes nunca ocorria, eram os que moravam em Barcelona os que voltavam polo Natal, isto de agora era impensável, o mundo ao revés.

    E chegou o dia da volta, levou-nos à estação um taxista que Falava galego, no da emissora de radio não tivemos tanta sorte, como diria Pepe Rubianes… Chegamos Finalmente a Santiago, na estação notamos a ausência dum cartazinho para nos desejar Felizes Festas. Também com o taxista não houve sorte: Falou-nos em castelhano. Chegáramos a casa e por primeira vez em muitos dias sentimo-nos minoria. Sentimo-nos vulneráveis. Porque, amigos meus, sentir-se minoria nem tem a ver com o numero de membros dum determinado colectivo… como acontecia em ÁFrica do Sul até não há tanto, ou em Bolívia, ou mesmo sendo mulher.

    Não, ser minoria tem a ver com esse sentimento de vulnerabilidade, de indeFensão que se che mete no peito e che coloca um nó na garganta que até a nena pequena percebe, e te mira, e essa olhada dá-che Forças para seguir chamado as cousas polo seu nome… E no comércio dizes que queres umas "luvas" da talha de cinco anos e a da tenda olha-te coma se visse o demo (direi para o céptico da ortograFia histórica que a Forma na que eu escrevo não aFecta a minha pronúncia, nem de "luva" nem de outra cousa, a graFia não aFecta à maneira de Falar, podia eu é mesmo não saber escrever) tu explicas-lhe que são umas cousas para por nas mãos quando vai Frio… ¡ah, guantes, acabaramos!" E a ti pide-che o corpo dizer "pois mete-os no cu" mas os olhos da tua pequena já se pousaram numas luvinhas com o desenho de uma rã, dessas às que lhe bolem os olhos ao mover a mão… "te gustan las de la ranita?"

    Tu calas, tragas a "ranita" e calas, tragarias sapos e cobras se For preciso para não Fazer pagar à tua nena; como tragava teu pai por ti, menos alguma vez quando, como dizia ele logo ao contá-lo na casa, "já me tinha cheio até os olhos, assim que o agarrei pola gravata e lhe puxei um golpe seco, e ele Foi bater com o papo no mostrador, e eu disse-lhe então, entendes-me agora?" Em mais duma ocasião o pai quase se mete em mais duma liorta, daquela ainda vivia o tirano ditador… Mas daquela, apesar de sermos talvez um 90 % dos Falantes, éramos minoria, e desta somos também minoria. E crede-me, os que não o sabeis, que não há pior sensação do que sentir-se minoria no pais próprio, ser-se minoria no pais próprio é a Forma mais cruel de sentir a pertença a uma minoria. Por isso não é surpresa que alguma gente abandone… Porque não todo o mundo pode ser sempre super-woman ou super-resistente. Nem todos temos as Forças, nem é de justiça. Por vezes pergunto-me, que me diriam Castelão e Alexandre Bóveda, os nossos ídolos arrancados de nós… O mesmo que a minha amiga Kim Briscoe, de Baltimore se perguntava que lhe diriam a ela os seus: Martin Luther King e Malcolm X…

  39. #39 Breor donn 22 de mar. 2006

    A ver, ho, vou tentar retrucar por partes.
    Brigantinus:
    1-Cuido que é mais ajeitado basear-nos nos estudos da gente que percorreu Galiza inteira a investigar a realidade viva da nossa língua e que Ficou plasmada em trabalhos coma o Atlas Linguístico, leitura que lhe recomendo por certo, ca exclusivamente na subjectiva impresom dum próprio no seu ámbito cotiám.
    2- Por mor de razóns do devalar histórico que já Foram expostas aqui, jaora que mui bem, e que se chamam perseguiçom, colonizaçom, proibiçom, imposiçom (olhe quantos –çons), denominemos às cousas polo seu nome, o nosso idioma nom deu consolidado umha norma estável até a actualidade. No intre em que se dá começado esta angueira, a nossa língua estava acornelhada nas classes populares e nos usos inFormais. A Falha dum registo culto e a imposiçom na nossa sociedade dum modelo diglóssico no que o espanhol era, e segue a ser, a língua A e o galego a língua B (mália ser ainda maioritario o emprego do galego de olharmos o contexto maioritário do país, por volta do 60% como língua preFerencial de atendermos aos últimos inquéritos) tem como consequências a lógica substituiçom progressiva e directa da língua própria pola imposta na nossa sociedade e origina, asemade, umha xeira de interFerência linguísticas no próprio esqueleto da língua deslocada que podem ser estruradas em: A) directas (substituiçom de léxico galego por espanhol, calcos sintacticos coma a má colocaçom dos pronomes átonos, entoaçom espanhola...) e B) indirectas (escolha preFerencial das Forma existentes que quadrem coas da língua imposta coa lógica perda de riqueza léxica, Fonética etc). Como vosté bem se pode decatar, no processo de normativizaçom dumha língua minorizada, como é o nosso caso, cómpre arruFar muitíssimo mais o enFeblecido corpo do idioma limpando-o e expurgando-o para rege-lo Face à língua de poder que aqui vem sendo o espanhol. Isto co agravante de dispormos de muito menos tempo para o Fazer do que os académicos espanhois tiveram ao longo da sua longal história. De incorporarmos todos os castelanismos existentes e continuarmos com essa FilosoFia nom haviamos rematar de Fazer mudanças tampouco na norma pola progressiva entrada dos mesmos até a destruiçom absoluta do galego como idioma independente, decata-se?
    3- As normativas das línguas nom se Fam por meio de processos democráticos. Nos idiomas que se desenvolvem em liberdade, sem imposiçons alheias(que nom relaçons com outras línguas, empréstitos etc desde umha posiçom de igualdade), o modelo linguístico que se toma por regra geral é o das classes dominantes, o da elite dirigente nessa comunidade lingüística que consagra decote umha instituiçom criada mesmo para esta Fim, para manter o standard inalterado e reticente às mudanças que poida soFrer na oralidade cotiá além de para garantir a enxebreza e inteireza do tal idioma. Quando a R.A.E. age algumha mudança na norma do espanhol a vosté como utente desta língua perguntam-lhe num reFerendo que é o que pensa?
    Nas línguas minorizadas (que nom minoritárias, suponho que todos percebedes a diFerença) a língua dessa classe dirigente é a alhea a essa sociedade polo que nom se pode tomar como reFerente. Daí que o habitual é que o processo de normativizaçom tenha tamém parte de reconstruçom ou construçom dumha norma culta realizado habitualmente por autoridades no estudo do idioma. O do reFerendo Brigantinus, para quando o Fagam as autoridades linguísticas do espanhol, ou vosté submeteria a votaçom a teoria da evoluçom das espécies, ou a da relatividade.

    4- Quanto à de que os quartos haviam ser melhor empregados no potenciamento do galego entre os vivos completamente de acordo com vosté. Assi e todo como dixo antes um companheiro citando a Castelao nom che está o tema para lhe andarmos a pôr chatas à obra.

    Gallo(Galo):

    1- Eu som-che das Fragas umha paróquia de Campo-Lameiro. O primeiro idioma no que aprendim a Falar Foi o galego, toda a minha vida Fum monolíngue em galego agás quando saim do nosso país ou para Falar com estrangeiros se me diziam que nom percebiam o que lhes estava a dizer. Falo galego com gheada e rotacismo tanto nos registo coloquiais coma nos cultos. Isso si, tento Fala-lo sem castelanismos em todos estes ámbitos, única mudança consciente que eFectuei sobra minha língua desque era um raparigo. Por isso me aFecta à dignidade essa da que Falavas antes o que lhe chames galego do monte ao que Falamos os que temos o nosso idioma coma língua materna ainda que o digas para bem. Arrecunchando o galego no rural e seguindo o tópico o que estás a Fazer é passar por alto que nom som poucos os trabalhadores que nos bairros de Vigo, de Lugo, da Corunha.. seguem a empregar o nosso idioma com igual enxebreza. Dá-te um vóltio por Teis, polo Peruleiro ou pola Piringalha a ver que escuitas. A distribuiçom dos Falantes respondeu sempre e segue-o a Fazer, embora em menor medida, a razons de classe.

    2- O suFixo –agem existe em galego quanda –age mália ser minoritário. Alguns reintegracionistas empregam-no por ser o escolheito pola norma lisboeta do português. Que ti nom o escuitasses nunca nom quer dizer que nom exista igual que existe a Antártida embora nunca a pisache (suponho). Aliás, se lês a Rosalia na sua versom original e nom nas ediçons adaptadas à norma oFicial has comprovar que a emprega em ocasions por pôr-che um exemplo doado de comprovar dos muitíssimos que hai na nossa literatura.

    3- A conjunçom i no canto de e empréga-se dialectalemente em galego antes de vogal em toda a área lucu-auriense e mindoniense. O seu emprego diante de consoante é um castelanismo coma a catedral de Compostela mui estendido entre os neoFalantes reintegratas e nom reintegratas. Todas as normas do galego reFugam o seu emprego e admitem só o da conjunçom e.

    4- O –AU- latino passa em galego a –ou- agás precissamente na zona do Caurel (dim auro por ouro), por isso eles lhe chamam assi e o resto de Galiza do outro jeito Courel. No de ibero já nom che me meto porque nom sei de onde sacache isso nem que argumentas para o aFirmar tam talhante.

    5- No de Germade recomendo-che que leias umha grámatica histórica do galego para conheceres as regras evolutivas que seguiu o nosso idioma porque eu nom tenho tempo nem gana de dar umha aula sobre a evoluçom Fonética da nossa língua por internete.
    6- A minha mulher é de Ourol e que o demo me leve se lhe escuitei a algum nativo, como dis ti, de Germade dizer Guermade. Ela di que tampouco.

    7- No do –ñ- e o –nh- penso que daria para um debate longuíssimo e nom é cousa de que eu o encete agora. De todos os jeitos perdoa que me escaralhe, nom che pareça mal, polo jeito em que redigiche a tua mensagem, parece umha relaçom de acusaçons dum tribunal (mira lo que hacen los rojos separatistas ponen –nh- en gallego en vez de –ñ- como en español).
    8- O seminário Foi um dos mais importantes agentes espanholizadores em Galiza. A sua existencia em Galiza data de começos do século XIX e supom um antes e um despois. Para a designaçom como crego dumha Freguesia do rural galego avondava denantes com saber ler latim e nom se passava por seminario nengum. Isto ajudou ao mantemento do idioma. A apariçom do seminário, ente reaccionário e anti-galego por excelência converte os cregos nom nuns paisanos mais que mesmo podiam ter companheira sentimental sem problemas coma antes senom nuns auténticos agentes da expansom do auto-odio. Graças a isto inseriram-se-nos castelanismos como Dios ou rodillas e Freguesias monolíngues em galego seguem a receber liturgia e catequese exclusivamente em espanhol.


    9- Recomendo-che coa melhor das vontades, que te inFormes antes de Fazer críticas ou aFirmaçons rotundas verbo de temas que nom conheces mais que por preconceitos baseiados em apreciaçons subjectivas tuas. Podes Ferir sensibilidades e nom achega nada a um debate racional.

    A.M. Canto:
    Cuido que já dumha volta parolamos um anaco sobre a realidade do meu país e vosté empregou estatísticas para choer-se na sua postura. Neste caso é normal que nom lhe quadrem as estatísticas porque de atendermos a elas tamém a tremenda maioria dos galegos estamos a Favor da normalizaçom da nossa língua e poucas som, relativamente, as iniciativas individuais que concretem este desejo. O conto é que na análise dumha sociedade temos de atender além de aos simples números e eFemérides históricas coma a aprovoaçom dumha lei de normalizaçom, cousa que nom digo que nom seja transcendetal, a mutliplos Factores que interactuam nessa sociedade e que nom se vem na tona da oFicialidade dos dados ou desde os artigos de opiniom dalguns meios madrilenhos como aquí lhe espuxeram outros galegos e galegas. As inércias históricas, o auto-ódio que mais subliminarmente se nos segue insuFlar nos caletres desde instáncias milhentas, as redes caciquis que trabam a liberdade de pensamento e já nom digamos a de voto, o despreço, a Folclorizaçom, e a ignoráncia da nossa própria cultura e até de nós mesmos como povo para além de inércias nalguns casos seguem a ser dinámicas Fomentadas por diFerentes poderes Fácticos na nossa terra mália os cernis esForços dumha cada vez maior sociedade consciente (as eleiçons nom tenhem nada que ver com isto, creia-me) que se lhe arrepom co respeito a todas as culturas e línguas do mundo por bandeira começandomos por reclamar o respeito e a vida para a nossa própria. Alguns sabemos como dizia o seu (e meu) admirado Castelao que o nosso melhor contributo à cultura universal Fai-se desde nós mesmos porque o que Fai grande a cultura humana é a sua variedade e riqueza. Tanto nojo me dá a situaçom à que se levou a minha língua coma a do espanhol em Puerto Rico abaFado polo inglês.


    Saúde a todos e todas e mil primaveras mais para o nosso idioma como dizia aquel conhezido de Merlim que parava por Miranda.

  40. #40 Breor donn 22 de mar. 2006

    Desculpade as gralhas mais escrevim mui às préssas por Falha de tempo.

  41. #41 Rosa-ae 22 de mar. 2006

    Non sei se vén moito a conto, pero vou contalo. Non hai moito botaron un episodio dunha serie española de médicos, na que un tipo se viña pra acó e se relacionaba con xente da súa clase. Ó día seguinte, varios xornais galegos comentaban compracidos que xa era moito hora de que na televisión española nos representasen como xente instruída e reFinada, en Fin, como “buenos burguesitos que también te los habemos”.
    Home, é certo que a imaxe que eses snobs da televisión dan dos galegos (e non só de nós, pois vale calquera “periFérico”) é tópica e asquerosamente degradante, pero non porque a maioría dos personaxes sexan humildes e de clase traballadora, senón porque os retratan como seres esaxeradamente simples e ridículos (por non Falarmos dese acento, que son capaces de levar até extremos inauditos). Ben, pois de todo isto co que se quedan os nosos xornalistas e os nosos burguesitos, é con que “no todos los gallegos somos camareros, chachas o Fregonas, como siempre nos reFlejan en la televisión”. Vamos a ver, non é pra... Facer unha limpeza étnica?
    Beeeennnn, vaaaale, pra tanto non será, pero moito non lle Falta (jejejé)

    Por certo Breor, quédaste ben ben ben curto ó mencionares só a Piringalla. Se nalgunha cidade galega se Fala, é en Lugo, e onde ti quixeres. De todos xeitos, xa está ben de desculparnos porque as nosas raíces lingüísticas estean na aldea. Non é ningún tópico, é unha realidade que temos que acabar por asumir e con todo o orgullo (supoño que non cuestionabas isto, pero quería dicilo).

  42. Hay 41 comentarios.
    1

Si te registras como usuario, podrás añadir comentarios a este artículo.

Volver arriba